محله سوهانک

سوهانک به لحاظ تاریخی بخش از شمیرانات بوده است که اکنون به عنوان محله ای رو به رشد پذیرای بخش قابل توجهی از شهروندان تهرانی است که برای آپارتمان نشینی به دنبال خانه های نوساز در منطقه ای خوش آب و هوا هستند. این محله دارای 22006 نفر جمعیت است که در قالب 5935 خانوار ست دارند. این محله در ناحیه 10 محله 1 شهر تهران قرار دارد.

محدوده جغرافیایی

سوهانک در ده کیلومتری شرق امامزاده صالح تجریش و یک کیلومتری شمال جاده لشکرک است. آب سوهانک از چهار رشته قنات تأمین می‌شود و محصولش غلات و میوه بویژه زردآلو است.

محدوده جغرافیایی این محله به طور دقیق از شمال به ارتفاعات سوهانک و شمال کارخانه آسفالت، از جنوب به اتوبان ارتش، از شرق به تعاونی بهشتی و شهرک لاله و از غرب به بلوار قائم منتهی می گردد.

سوهانَک دهکده و همچنین محله‌ای است در شمال شرقی تهران که از جنوب به بلوار ارتش ( جاده مینی‌سیتی-لشکرگ ) و از شمال به دامنه جنوبی البرز و از سوی غرب به گردنه قوچک منتهی می‌شود. دهکده سوهانک ۱۸۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و با گسترش شهر تهران اکنون جزئی از این شهر و محله‌ای از بخش شمیرانات تهران به شمار می‌آید.

سوهانک قدیم

کشتزارها و باغ‌هایی قدیمی که جزء سوهانک بودند عبارت‌اند از: دره پولاد وحش، باغ حدیقه، جهان‌بخش، بند تله‌هرز، بیدستان، باغ سردار، باغ فولادی(نازآباد)، تنگ آخوره، تنگ فاطمی، باغ حمزه(منور)، چال استلک، سوت‌بیشه، شاه‌پسند(دره جوزدار)، شنکزار، و یوردکریم. شمار ساکنان سوهانک در سال ۱۳۴۲ خورشیدی ۴۰۸ تن مرد و ۲۹۳ تن زن بوده‌است. در همان سال سوهانک دارای مسجد و تکیه و گرمابه بوده و دبستانی به نام ارمغان سوهانک (دبستان فولادی) با ۱۳۹ دانش‌آموز داشته‌است. دو اصله چنار قطور درون مسجد سوهانک است. این چنار از چنار امامزاده صالح تجریش بزرگ‌تر است و عمر هردو اصله را در اواخر سده بیستم میلادی بین ۴۰۰ تا هزار سال حدس زده بودند. من جمله اماکن قدیمی سوهانک قبرستان سوهانک است که در خیابان شهید ازگلی قرار دارد و برطبق باور مردم امامزاده‌ای در قسمت جنوبی آن است.

به استناد کتاب بهرالنصاب (کتابخانه آستان قدس رضوی، جزء کتب رجال و انساب، شماره 52 و شماره عومی 1058) نام این امام زاده و شرح شهادت ایشان چنین ذکر شده است:   اما محمد ابن طیب ابن حضرت امام موسی کاظماز شهر ری بولایت شمیران نهادند چون به موضع سوهانک رسیدند گاوسواران خبر یافتند به حضرت امام زاده محمد ، بعد آمدند و بسیار مجادله کردند آخرالامر حضرت امام زاده محمد ابن طیب ابن حضرت امام مسی کاظم را در پایان ده سوهانک در میان سروستان طایفه گاوسواران شهید کردند».

معذالک تا کنون مقبره یا یادبودی در آن محل موجود نیست. فقط برای یافتن آن محل می‌توان گفت که در قسمت جنوب غربی و در زیر درختان سرو کهنسال سوهانک در گار شهدای سوهانک قرار گرفته‌است.

لازم به ذکر است که درخت های سرو مورد اشاره هم اکنون موجود و عمر تقریبی آنها بیش از 1500 سال می باشد.از جمله اماکن قدیمی سوهانک که متأسفانه به دلیل بی کفایتی و سوء استفاده برخی افراد و به طمع غارت آثار باستانی در دهه ۳۰_۴۰ مورد تخریب وغارت قرار گرفت.

حمام قدیمی سوهانک و تکیه قدیم سوهانک بود که به زعم معمرین و ریش سفیدان محل کسی از زمان احداث آنها در محل با خبر نیست همان قدر که در زمان تخریب حمام بسیار قدیمی که به دوران قبل از اسلام نسبت داده می‌شود سنگ نبشته‌ای از میان یکی از پی‌های قطور حمام استخراج گردید که سرنوشت آن معلوم نیست! و تکیه قدیمی سوهانک که نهر باصفایی از میان آن می‌گذشت که از باغ اندرون(سردار)سر چشمه می‌یافت از آثار باستانی دوران قاجار ویا قبل از آن بود.

همچنین آثاری از آسیاب قدیمی سوهانک وجود دارد که محل آن در شمال سوهانک وابتدای تنگه قرار گرفته‌است که از ملات ساروج وسنگ خشک ساخته شده‌است. به زعم پیران محل از آثاری است که کسی از زمان ساخت آن با خبر نیست.

ساکنین سوهانک

گفته شده اولین افرادی که به این محل مهاجرت نمودند اقوامی بودند که در زمان قاجار از سمت شمال به این آمدند و پس از ساکن شدن در این محل نام فامیلی خود را به سوهانی تغییر دادند.

روش زندگی مردم این محله تا کنون حالت سنتی خود را حفط کرده است. در این محل زمین های بایر زیادی وجود دارد که اهالی آن، این زمین ها را وقف امام خمینی کرده اند و نکته قابل توجه اینکه یک حمام و یک آب انبار قدیمی در محل وجود دارد که این آب انبار در حال حاضر منبع اصلی آب سوهانک می باشد.

این محله دارای سه مسجد، یک حسینیه و یک حمام قدیمی می باشد که بنا بر شواهد موجود قدمتی بیش از هزار سال دارد. دو اصله چنار قطور داخل حیاط مسجد جامع قرار دارد که عمر آن بیش از 900 سال تخمین زده شده است.

سوهانک دارای یک دبستان به نام شهید فولادی است.

سوهانک در تاریخ

رضاقلی‌خان هدایت در کتاب روضةالصفای ناصری ج ۹ ص ۲۹۱ از عیش و شکار فتحعلی‌شاه قاجار در سوهانک می‌نویسد. محل اقامت خازن‌الدوله یکی از ن فتحعلی‌شاه نیز در دهکده سوهانک بوده‌است. از رویدادهای تاریخی سوهانک این است که ناصرالدین‌شاه دستخط برکناری میرزا آقاخان نوری، صدراعظم وقت را هنگام اقامت خود در سوهانک صادر کرد.

از شواهد تاریخی این گونه بر می آید که سوهانک در قدیم الایام به خاطر آب و هوای خنک در تابستان و و جود باغ های فراوان مورد توجه حاکمان وقت بوده است.

سوهانک به لحاظ تاریخی بخش از شمیرانات بوده است که اکنون به عنوان محله ای رو به رشد پذیرای بخش قابل توجهی از شهروندان تهرانی است که برای آپارتمان نشینی به دنبال خانه های نوساز در منطقه ای خوش آب و هوا هستند.

سوهانک امروز

گار شهدای سوهانک به مساحت 4000 متر مربع مدفن 20 شهید بزرگوار انقلاب و جنگ تحمیلی می باشد و همچنین برادر یحی بن حسن بن قاسم بن جعفر طیار در زیر کوه جمشید در محل کنونی گار شهدا مدفون است. همه ساله اهالی سوهانک در ایام سوگواری حضرت سید الشهدا (ع) با برپایی مراسم عزاداری و انجام مراسم سنتی تعزیه پذیرای هزاران نفر از عزاداران حسینی می باشند. تمامی ساکنین محله سوهانک شیعه دوازده امامی می باشند و محب اهل بیت(ع)

سوهانک را یک خیابان اصلی از ابتدا به انتها متصل می کند که در قدیم این خیابان آریا نام داشت و بعد نام آن به خیابان سلمان تغییر پیدا کرد. اهالی این محل از نظر مالی فقیر بوده و متوسط رو به پایین می باشند.

اگرچه تکیه قدیمی سوهانک از منظر زیبایی و روح معنوی واجد ت خاصی بود که قابل توصیف نیست؛ تکیه سوهانک در سال‌های نخستین دهه ۴۰ ساخته شده و امروزه زیباترین طراحی و اجرا را در منطقه دارد. در ایام محرم از شب اول تا شب سیزدهم محرم در این تکیه سفره شام امام حسین(ع) پهن می‌باشد و برای مثال در روز عاشورای حسینی بیش از ۵۰۰۰ نفر در این حسینیه در نوبت‌های متعدد اطعام می‌شوند. از زیباترین خرده فرهنگ‌های اطراف تهران تعزیه روز عاشورای این تکیه و مراسم صبح تیره رو در سپیده دم روز عاشورا است.